ERGENLİK DÖNEMİNDE AİLEMLE BANA NE OLUYOR?

Ergenlik Dönemi

Ergenlik dönemi; çocukluktan yetişkinliğe geçerken çevresel, kültürel ve kişisel özelliklere göre değişiklik gösteren, bedensel, bilişsel, cinsel, psikolojik, sosyal ve kişilik ile ilgili alanlarda farklılıkların belirginleştiği bir dönemdir. Çocukluk döneminden farklı olarak ergenlik dönemi, problem çözmenin, kişisel görev ve sorumlulukların yerine getirmenin ve sosyal ilişkilerin gelişmesi beklendiği için karmaşık ve yoğun duygusal deneyimler yaşanan bir dönemdir. Ergenlik döneminde kişilerarası çatışmalar dönemin özellikleri bağlamında artmaktadır. Ergen bu dönemde birçok konuda ambivalan (zıt duygular) yaşamaktadır. Bunların başında bağımsız bir birey olma mücadelesine karşı sosyalleşme, yeni sorumluluklarına uyum sağlama mücadelesine karşı başarısızlığı deneyimleme, aile içi ilişkiler ve ait olmaya karşı arkadaş ilişkileri ve bir akran grubuna ait olmak gelmektedir.

Ergenlik Döneminde Çatışma

Ergenlerin çatışma çözme yöntemleri okul ve aile içinde değişiklik göstermektedir. İlişkilerin doğasından dolayı ergen-ebeveyn çatışması ergen-akran çatışmasından farklıdır. Ebeveynle ilişkilerde zorunluluk vardır, akranlarla ilişkiler ise gönüllüdür. Çatışmalar yıkıcı olarak çözüldüğünde öfke, kızgınlık, şiddet ve düşmanlık duyguları yaratır. Yapıcı olarak çözüldüğünde ise problem çözme, eleştirel düşünme ve iletişim becerilerini geliştirerek kişisel gelişimi sağlar ve yapıcı yönetildiklerinde sağlıklı, değerli, ilişkileri geliştirir. Kişilerarası yaşanan çatışmalar ve gösterilen tepkiler aileden, okuldan, kitle iletişim araçlarından öğrenilir. Bu sebeple aile ile yaşanan çatışmalarda ailenin ergene rol model olduğunu unutmaması gerekir. Ergenlik döneminde kişi bağımsızlık arayışında olur. Kendi hayatını düzenlemek ve kendi kararlarını almak ister. Bağımsızlığa gereksinim duyan genç için ev, çoğu zaman anlaşmazlığın ve çatışmaların ortaya çıktığı bir yer olarak görülmeye başlayabilir.

Ergenler ile Çatışma Çözme Yöntemleri

Ergenlik döneminde çocuğunuzun artık eskisinden farklı ve kendine özgü bir birey olduğunu kabullenmek gerekir. Bunun için ebeveynlerin dikkat etmesi gereken durumlar bulunmaktadır.

1. İyi bir dinleyici olmak: Ergenlik döneminde kişinin en önemli ihtiyacı yargılanmadan dinlenmektir. Kızgın ve endişeli olsak da duygularımızı kontrol ederek, ani tepki vermeden, nasihat etmeden, yorum yapmadan, etiketlemeden, sözünü kesmeden, hemen öneri getirip çözüm bulmaya çalışmadan dinleyebilmeliyiz. Konuşurken geçirilen vaktin yarısından fazlasını onu dinleyerek geçirmek önemlidir. Böylece çocuğunuz önemsendiğini ve yargılanmadan dinlendiğini hissedecektir. Aynı zamanda çocuk ailesinin güvenli limanı olduğunu hissedecek, zor zamanlarında onu yargılamadan koşulsuz kabul edecek bir ebeveyni olduğunu bilecektir. ‘’Ben ailem için önemliyim, benim düşüncelerime değer veriyorlar, beni anlamaya çalışıyorlar” diye çocuğun düşünmesini sağlar. Ergen ve ebeveyn çatışmasını yaratmamak için onu anladığınızı ifade ettikten sonra en son kendi duygu ve düşüncelerinizi paylaşın. Ebeveynin kendi düşüncesini paylaşırken takındığı tavır ve kendisini ifade ediş şekli çok önemlidir. Konuşmaya çocuğun konu hakkındaki fikirlerini kötüleyerek suçlayarak başlarsak iletişim baştan kesilir.

2. Ben Dilini Kullanmak: Ebeveynler çocuklarının beğenmedikleri, onaylamadıkları, kendilerini ya da başkalarını rahatsız eden davranışları karşısında onlara uyarılarda bulunur. Örneğin “Benim sözümü hiç dinlemiyorsun”, “Hiç sorumluluk almıyorsun” vb. Bu tarz cümlelerin ortak noktası sen dilini kullanmaktır. Ebeveyn ve ergen arasında yaşanan bu konuşma cümleleri, ergen tarafından suçlanma ve saldırı olarak düşünülür. Bu sebeple ergen direkt savunmaya geçer ve aile arasında çatışma yaşanır. “Ben dili” kullanıldığında ebeveyn çocuğa suçlayıcı bir dille değil kendi duygu ve düşüncelerini iletir. Örneğin; “Eve geç kaldığında endişeleniyorum çünkü başına bir şey geldiğini düşünüyorum. Bu konunun çözümü ile ilgili neler yapabiliriz.”

3. Sınırları ve Kuralları Belirlemek: Aileler, ergenlerle uygun sınırlar ve kurallar belirlemelidir. Ancak bu sınırların açıkça açıklanması ve nedenlerinin anlatılması, gençlerin bunları anlamalarına ve saygı göstermelerine yardımcı olur. Sınırların esnek olması ve gençlerin karar alma süreçlerine dahil edilmesi, onların sorumluluk almasını teşvik eder. Sınırları belirlemek çatışmaları da engeller çünkü ebeveynin açıkça belirtmediği sınırda çocuk istenmeyen davranışlar sergiler ve kendisini hangi noktada engelleyebilceğini bilemez. Ergenin istenmeyen davranışları sergilemesiyle ebeveyn ve ergen çatışması görülebilir.

4. Uzman Destek ve Danışmanlık: Ergenlik döneminde gençlerin ve ailelerin karşılaştığı zorluklar bazen profesyonel destek gerektirebilir. Bir çocuk ve ergen psikiyatristi ya da psikolog ergenlerin ve ailelerin bu süreci daha sağlıklı bir şekilde atlatmalarına yardımcı olabilir. Uzman destek, ergenlerin duygusal sorunlarını anlamalarına, olumsuz davranışlardan kaçınmalarına ve daha olumlu bir yaşam tarzı geliştirmelerine katkı sağlar.